BÀI 26. UNG THƯ HẠ HỌNG

MỤC TIÊU
1.    Trình bày được các yếu tố nguy cÆ¡ liên quan đến ung thÆ° hạ họng.
2.    Chẩn Ä‘oán định hÆ°á»›ng ung thÆ° hạ họng.
3.    Trình bày được hÆ°á»›ng Ä‘iều trị và chăm sóc, theo dõi định kỳ.
4.    TÆ° vấn được các kiến thức liên quan đến ung thÆ° ở vùng  này cho cá»™ng đồng.

1.    Äáº I CƯƠNG
1.1. Nhắc lại giải phẫu sinh lý
    Hạ họng thuá»™c về đường ăn, bao quanh thanh quản. Gồm ba phần:
    Vùng sau sụn nhẫn phá»…u, tiếp giáp vá»›i miệng thá»±c quản.
    Thành sau hạ họng, đối chiếu vá»›i vùng tiền Ä‘ình thanh quản.
    Xoang lê và máng họng thanh quản, liên tiếp vá»›i 2 thành bên của họng miệng thẳng xuống, bao ở hai bên ngoài của thanh quản.
    Hạ họng liên tiếp vá»›i thá»±c quản qua miệng thá»±c quản, có chức năng nuốt.
1.2. Định nghÄ©a: Ung thÆ° hạ họng là khối u ác tính xuất phát từ biểu mô phủ vùng hạ họng, hay gặp nhất ở xoang lê và máng họng thanh quản, thành sau họng. Khi khối u lan rá»™ng ra ngoài hạ họng vào thanh quản thì được gọi là ung thÆ° hạ họng – thanh quản.
1.3. Dịch tễ học
    Ung thÆ° hạ  họng cÅ©ng là má»™t loại ung thÆ° hay gặp ở vùng tai mÅ©i họng. Nó và thanh quản đứng hàng thứ hai sau ung thÆ° vòm mÅ©i họng.
    á»ž các nÆ°á»›c Âu Mỹ thì tá»· lệ của ung thÆ° hạ họng gặp ít hÆ¡n thanh quản.
    á»ž Việt Nam do phát hiện bệnh muá»™n nên khối u lan rá»™ng toàn bá»™ vùng hạ họng và vào thanh quản được gọi là ung thÆ°  hạ họng - thanh quản. Ngược lại khối u xuất phát từ thanh quản lan ra hạ họng được gọi là ung thÆ° thanh quản - hạ họng.
    Tuổi dậy thì nam nhiều hÆ¡n nữ (10 - 15 nam/1 nữ ).
    Tuổi gặp trung bình là 40 - 60 tuổi.
2.    NGUYÊN NHÂN VÀ YẾU TỐ NGUY CÆ .
    Rượu, thuốc lá:  Vừa dùng cả rượu, thuốc lá có nguy cÆ¡ ung thÆ° tăng gấp 3 lần
    Yếu tố nghề nghiệp:  Liên quan đến Amiant, Nikel, chrome, chất dẻo.
    Yếu tố tiền ung thÆ°: viêm nhiá»…m mn tính, thoái hóa niêm mạc, dị sản biểu mô tỏa lan.

3.    GIẢI PHẪU BỆNH LÝ
3.1. Vị trí: Thường gặp ở xoang lê
3.2. Đại thể: thường là thể sùi, bị loét và hoại tá»­ sá»›m
3.3. Vị thể: Thường gặp là  Squamous cell Carcinoma.
4.    TRIỆU CHỨNG
4.1.    Rối loạn về nuốt ở 1 bên: Cảm giác nuốt vÆ°á»›ng ở hạ họng nhÆ° có dị vật, mắc xÆ°Æ¡ng cá, kéo dài và tăng dần đến nuốt nghẹn, khó và nuốt tắc.
4.2.    Äau khi nuốt, Ä‘au lan lên tai ở cùng vá»›i bên nuốt vÆ°á»›ng.
4.3.    Hạch cổ: Xuất hiện sá»›m vùng máng cảnh ngang tầm vùng sụn thanh quả (nhóm cảnh giữa) to dần, cứng và Ä‘i đến cố định.
4.4.    Khi Ä‘ lan tràn rá»™ng vào thanh quản sẽ kèm theo nói khàn và khó thở.
4.5.    Thăm khám:
   Tìm hạch cổ to
   Soi thanh quản hạ họng bằng các phÆ°Æ¡ng pháp:
    Soi hạ họng gián tiếp bằng gÆ°Æ¡ng soi thanh quản.
    Soi hạ họng bằng ống mềm qua đường mÅ©i.
    Soi hạ họng gián tiếp phóng đại kèm Video, chụp ảnh, ghi hình Ä‘á»™ng.
    Soi hạ họng trá»±c tiếp dÆ°á»›i kính hiển vi tìm u sùi ở xoang lê, loét, thâm nhiá»…m và mức Ä‘á»™ lan tràn của nó.
   Sờ nắn vùng máng cảnh, sau cánh sụn giáp Ä‘au, có thể đầy, cứng do lan rá»™ng và mất lọc thanh quản cá»™t sống.
   Khám toàn thân tìm tình trạng nhiá»…m Ä‘á»™c ung thÆ° hay kèm theo ung thÆ° thứ hai.
5.    CHẨN ĐOÁN
5.1.    Chẩn Ä‘oán dÆ°Æ¡ng tính
5.1.1.    Dá»±a vào lâm sàng
5.1.2.    Dá»±a vào chẩn Ä‘oán hình ảnh
    Chụp film cổ nghiêng
    Tomo thanh quản hạ họng
    Chụp hạ họng có uống thuốc cản quang
    C.T Scanner.
    Phát hiện Ä‘á»™ mờ, sá»± lan rá»™ng, phá huá»· của u.
    Siêu âm vùng cổ để tìm hạch.
5.1.3.     Chẩn Ä‘oán quyết định bởi giải phẫu bệnh lý.
    Phải bấm sinh thiết khối u để có chẩn Ä‘oán tổ chức học.
    Phải làm hạch đồ để chấn Ä‘oán tế bào học.
5.2.    Chẩn Ä‘oán phân biệt
    Loạn cảm họng do viêm họng hạt mn tính, viêm xoang sau, rối loạn ná»™i tiết, thoái hóa đốt sống cổ gây ra nuốt vÆ°á»›ng khi nuốt nÆ°á»›c bọt còn ăn uống vẫn bình thường, bệnh kéo dài nhiều tháng, nhiều năm.
6.    HƯỚNG ĐIỀU TRỊ VÀ TIÊN LƯỢNG
6.1.    Äiều trị
    Chủ yếu là mổ cắt bỏ hạ họng thanh quản toàn phần kèm phẫu thuật nạo vét hạch cổ.
    Tia xạ hậu phẫu.
    Có thể phối hợp vá»›i hóa chất.
    Chú ý nâng cao thể trạng và miá»…n dịch chung.
6.2.    Tiên lượng
    Tiên lượng của ung thÆ° hạ họng xấu hÆ¡n ung thÆ° thanh quản.
7.    TIẾN TRIỂN
    Ung thÆ° hạ họng thường xuất phát từ  xoang lê.
    Khi ung thÆ° lan dọc theo máng họng thanh quản lên cao đến họng miệng, lan ra thành sau họng, lan ra miệng thá»±c quản, thá»±c quản.
    Lan vào thanh quản.
    Di căn xa: hạch trung thất, phổi, gan, xÆ°Æ¡ng, no.
8.    CHÄ‚M SÓC, PHÒNG BỆNH VÀ TƯ VẤN
    Chăm sóc vấn đề ăn, thở và thể trạng.
    Tất cả mọi nam giá»›i có uống rượu, hút thuốc lá xuất hiện nuốt vÆ°á»›ng hay khàn tiếng dai dẳng sau 15 ngày không khỏi đều phải kiểm tra kỹ tại chuyên khoa tai mÅ©i họng nhằm phát hiện bệnh sá»›m.
    Thăm khám định kỳ sau Ä‘iều trị (xem ở bài ung thÆ° thanh quản)
    Dịch tá»… học
    Nuốt vÆ°á»›ng, Ä‘au dai dẳng, Ä‘au lan lên tai ở 1 bên.
    Rối loạn về nuốt tăng dần, nặng dần
    Hạch cổ xuất hiện sá»›m.
    Khàn tiếng, khó thở thanh quản.    

CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1.    Kể ra các yếu tố dịch tá»… học của ung hạ họng.
2.    Kể ra 5 yếu tố nguy cÆ¡ của ung thÆ° hạ họng.
3.    Kể ra 2 yếu tố nguy cÆ¡ được coi là tiền ung thÆ°  hạ họng.
4.    Kể ra dấu hiệu xuất hiện sá»›m nhất và đặc Ä‘iểm của nó.
5.    Kể ra các triệu chứng Ä‘i kèm theo vá»›i dấu hiệu nuốt vÆ°á»›ng.
6.    Kể ra các triệu chứng xuất hiện ở giai Ä‘oạn muá»™n.
7.    Kể ra các phÆ°Æ¡ng pháp thăm khám được được áp dụng để phát hiện khối u hạ họng.
8.    Äá»ƒ chẩn Ä‘oán dÆ°Æ¡ng tính ung thÆ° hạ họng cần phải làm gì?
9.    Các phÆ°Æ¡ng pháp có thể áp dụng để Ä‘iều trị ung thÆ° hạ họng.
10.    Nêu ra 2 ná»™i dung tÆ° vấn cÆ¡ bản ở cá»™ng đồng.

Hình 32. Bệnh phẩm cắt thanh quản toàn phần: ung thÆ° hạ họng (xoang lê phải)

Chỉnh sửa lần cuối: 13 năm trước (01:17 AM 07/03/2013)