BÀI 11. VIấM MŨI MẠN TÍNH

MỤC TIấU HỌC TẬP:
1. Kể ra được cỏc nguyờn nhõn thường gặp của bệnh viờm mÅ©i món tá»›nh.
2. Mụ tả được cỏc triệu chứng lõm sàng của bệnh viờm mÅ©i món tá»›nh
3. Trỡnh bày đỳng hÆ°á»›ng xá»­ trá»› trÆ°á»›c má»™t bệnh nhõn bị viờm mÅ©i món tá»›nh
4. Nờu lờn được má»™t số nguyờn tắc về phÅ©ng bệnh và chăm súc sức khoẻ ban đầu đối vá»›i bệnh nhõn viờm mÅ©i món tá»›nh ở cá»™ng đồng.
1. ĐẠI CƯƠNG
Viờm mÅ©i mạn tá»›nh là má»™t bệnh rất thường gặp ở nÆ°á»›c ta. Bệnh cú thể gặp ở cả người lá»›n và cả ở trẻ em.
Viờm mÅ©i mạn tá»›nh thường do cỏc nguyờn nhõn sau gõy ra: Viờm mÅ©i cấp ká»™o dài hoặc bị Ä‘i bị lại nhiều lần. Bệnh cÅ©ng cú thể do những viờm nhiá»…m ở vá»±ng kế cận: Viờm VA, viờm amidan, viờm xoang… hoặc do tiếp xỳc thường xuyờn vá»›i bụi, hoỏ chất hay do những lệch hỡnh ở mÅ©i gõy nờn.
Viờm mÅ©i mạn tá»›nh cú rất nhiều thể lõm sàng khỏc nhau: Viờm mÅ©i xuất tiết, viờm mÅ©i quỏ phỏt, viờm mÅ©i teo… Trong phạm vi của bài chỳng tụi xin trỡnh bày 2 thể chá»›nh thường gặp là: Viờm mÅ©i xuất tiết và viờm mÅ©i quỏ phỏt.
2. VIấM MŨI XUẤT TIẾT
Thường gặp ở trẻ em, do viờm VA hoặc viờm mÅ©i cấp tỏi diá»…n nhiều lần. Bệnh tá»›ch chủ yếu là ở niờm mạc: niờm mạc mÅ©i dày, nhợt nhạt, mất lụng chuyển, cỏc tuyến tiết nhầy phỏt triển và tăng tiết quỏ mức.
2.1. Triệu chứng lõm sàng
ó    Triệu chứng chá»›nh là chảy mÅ©i nhầy trong hoặc đục cả 2 bờn và ká»™o dài.
ó    Ngạt tắc mÅ©i, ngạt tăng lờn khi cú thay đổi thời tiết hoặc cÆ¡ thể suy yếu.
ó    Cú thể cú ho ká»™o dài hoặc khàn tiếng do mÅ©i nhầy chảy xuống họng và thanh quản và ngạt mÅ©i nờn phải thở bằng miệng
ó    Khỏm mÅ©i: Da ở cá»­a mÅ©i nề đỏ, cú vết nứt, niờm mạc hốc mÅ©i nề, cuốn dÆ°á»›i to, sàn mÅ©i và khe dÆ°á»›i nhiều tiết nhầy.
2.2. Tiến triển: Nếu khụng được điều trị sẽ dẫn đến: Viờm mũi quỏ phỏt, viờm xoang mạn tớnh, viờm họng mạn tớnh, viờm tai giữa hoặc viờm thanh, khớ phế quản.
2.3. Điều trị
ó    Tại chá»—: làm sạch và thụng thoỏng mÅ©i, nhỏ mÅ©i bằng cỏc thuốc co mạch, sỏt trá»±ng hay làm săn niờm mạc Argyrol 1 - 3%, khá»› dung mÅ©i bằng dung dịch cortioid.
ó    Äiều trị toàn thõn: thể tạng tõn bằng uống dầu cỏ, xiro canxi, xiro iodotamic, prụtụxalat sắt…
3. VIấM MŨI QUÁ PHÁT
Là hậu quả của viờm mÅ©i xuất tiết ká»™o dài, những cÆ¡n xung huyết tỏi diá»…n thường xuyờn.
3.1. Tổn thương bệnh học
ó    Giai Ä‘oạn đầu: Niờm mạc viờm mạn tá»›nh, tăng tiết của tuyến tiết nhầy. Tổ chức cÆ°Æ¡ng ở cuốn dÆ°á»›i dón và nở to.
ó    Giai Ä‘oạn sau: Tổ chức liờn kết dÆ°á»›i niờm mạc phỏt triển mạnh, cỏc tuyến tiết nhầy nở to, niờm mạc trở nờn xỏm nhạt, cuốn dÆ°á»›i quỏ phỏt to ra, đặt thuốc co mạch co hồi á»›t hoặc khụng co.
3.2. Triệu chứng lõm sàng
    Ngạt tắc mÅ©i: là triệu chứng chá»›nh, lỳc đầu ngạt nhiều về đờm, khi thay đổi thời tiết, lỳc bờn này lỳc bờn kia. Về sau ngạt cÅ©ng tăng dần, rồi đến tắc hoàn toàn.
    Ngá»­i ká»™m hoặc mất ngá»­i do ngạt tắc mÅ©i và tỡnh trạng viờm ká»™o dài gõy nờn. Đờm ngủ thường ngỏy to, sỏng dậy hay bị khụ và rỏt họng, ho hoặc khạc tiết nhầy, núi giọng mÅ©i ká»›n.
    Khỏm mÅ©i: cú thể thấy bệnh tiến triển qua 2 giai Ä‘oạn
ó    Giai Ä‘oạn xung huyết: Niờm mạc nề đỏ, cuốn dÆ°á»›i nề to làm hẹp đường thở, nhÆ°ng đặt thuốc co mạch, cuốn dÆ°á»›i co hồi tốt.
ó    Giai Ä‘oạn quỏ phỏt: cuối dÆ°á»›i to, sỏt vào vỏch ngăn, làm lấp đường thở mặt thường gồ ghề, màu sắc xỏm nhạt, trắng đục, đặt thuốc co mạch co hồi chậm và hạn chế hoặc khụng co hồi. Cuốn giữa cÅ©ng cú thể bị quỏ phỏt ở đầu cuốn.
Nếu đầu xÆ°Æ¡ng cuốn giữa quỏ phỏt, sẽ cú xu hÆ°á»›ng phỡnh to và tạo thành xoay hÆ¡i làm cho đầu cuốn tỡ vào củ vỏch ngăn gõy ra nhức đầu.
    Soi mÅ©i sau: Ä‘uụi cuốn dÆ°á»›i quỏ phỏt làm che lấp cá»­a mÅ©i sau, màu tá»›m bầm, mặt gồ ghề. Đuụi vỏch ngăn quỏ phỏt trụng giống nhÆ° hai khối hỡnh thoi ở 2 bờn bờ sau vỏch ngăn.
3.3. Xá»­ trá»›
3.3.1. Tại chỗ
    Giai Ä‘oạn xung huyết: Tiờm vào cuốn dÆ°á»›i coticoid hoặc chất gõy xÆ¡
    Giai Ä‘oạn quỏ phỏt:
ó    Äá»‘t cuốn dÆ°á»›i: đụng diện, nitÆ¡ lỏng
ó    Phẫu thuật chỉnh hỡnh cuốn dÆ°á»›i
3.3.2. Toàn thõn: chống cÆ¡ địa dị ứng, tạng tõn, ức chế giao cảm
3.3.3. Điều trị nguyờn nhõn: nạo VA, cắt A, viờm xoang món tá»›nh, chỉnh hỡnh vỏch ngăn.
3.4. Phũng bệnh
ó    PhÅ©ng trỏnh bụi, chất ká»›ch thá»›ch, giỏ lạnh… bằng Ä‘eo khẩu trang
ó    Nhỏ thuốc mÅ©i hàng ngày
ó    Giải quyết sá»›m cỏc nguyờn nhõn gõy bệnh.
ó    Giai Ä‘oạn xung huyết
ó    Giai Ä‘oạn xuất tiết.
ó    Giai Ä‘oạn quỏ phỏt.    

CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1.    Nờu cỏc triệu chứng của viờm mÅ©i mạn tá»›nh xung huyết.
2.    Nờu cỏc triệu chứng của viờm mÅ©i mạn tá»›nh xuất tiết.
3.    Nờu cỏc triệu chứng của viờm mÅ©i mạn tá»›nh quỏ phỏt.
4.    Kể ra đặc Ä‘iểm tổn thÆ°Æ¡ngcủa giai Ä‘oạn quỏ phỏt.
5.    Trỡnh bầy cỏc nguyờn tắc Ä‘iều trị viờm mÅ©i món tá»›nh.

Chỉnh sửa lần cuối: 13 năm trước (01:17 AM 07/03/2013)