BÀI 6. VIấM TAI XƯƠNG CHŨM CẤP TÍNH

MỤC TIấU
1. Kể được cỏc nguyờn nhõn gõy viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp tá»›nh.
2. Trỡnh bầy được bản chất và vị trá»› tổn thÆ°Æ¡ng.
3. Viết được triệu chứng lõm sàng và cận lõm sàng.
4. Kể được nguyờn tắc xử trớ.

1.    Äáº I CƯƠNG
   Äá»‹nh nghÄ©a:
Viờm xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp tá»›nh là viờm tổ chức xÆ°Æ¡ng xung quanh sào bào cú kốm theo những triệu chứng viờm rừ rệt. Quỏ trỡnh viờm xÆ°Æ¡ng khụng quỏ ba thỏng.
2.    NGUYấN NHÂN
Nguyờn nhõn của viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp tá»›nh là viờm tai giữa. Viờm tai giữa cú thể tiềm tàng hoặc biểu hiện rừ rệt, và thể gõy viờm xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp do những yếu tố thuận lợi sau.
2.1.    Sai lầm về Ä‘iều trị
ó    Khụng trá»›ch rạch màng nhÄ© kịp thời
ó    Lá»— thủng khụng dẫn lÆ°u được mủ
ó    Khi rá»­a tai bÆ¡m nÆ°á»›c quỏ mạnh
2.2.    Bệnh nhiá»…m trá»±ng nặng làm mất sức đề khỏng nhÆ°: sởi, cỳm…
2.3.    Vi trá»±ng Ä‘á»™c tá»›nh cao
2.4.    Cấu tạo xÆ°Æ¡ng chÅ©m: xÆ°Æ¡ng chÅ©m nhiều thụng bào dá»… bị viờm cấp hÆ¡n
2.5.    Thể địa suy yếu: trẻ em ốm yếu suy dinh dưỡng.
3.    Äáº¶C ĐIỂM Tá»”N THƯƠNG:
ó    Bệnh tá»›ch thường lan rá»™ng khắp tế bào chÅ©m, trÆ°á»›c tiờn là cỏc tế bào chung quanh sào bào, rồi đến nhúm tế bào nằm giữa dõy VII và xoang tÄ©nh mạch, nhúm tế bào mỏm chÅ©m, nhúm tế bào trờn xoang tÄ©nh mạch, nhúm tế bào sau xoang tÄ©nh mạch, nhúm tế bào giữa cÆ¡ nhị thõn và tÄ©nh mạch cảnh trong, nhúm tế bào mỏm tiếp.
ó    Niờm mạc tế bào chÅ©m gồm cú lá»›p biểu mụ mỏng cấu tạo bởi tế bào dẹt và lá»›p đệm trong Ä‘ú khụng cú tổ chức lympho, khụng cú tổ chức tuyến. Khi bị viờm thỡ niờm mạc rỉ mủ, cÅ©n lá»›p dÆ°á»›i niờm mạc sinh nụ hạt.
ó    Bệnh tá»›ch xÆ°Æ¡ng chủ yếu là viờm loóng xÆ°Æ¡ng và viờm tắc mạch mỏu xÆ°Æ¡ng. Cỏc vỏch ngăn bị phỏ vỡ dần, cỏc ổ mủ tập trung lại thành tỳi mủ. Đụi khi xÆ°Æ¡ng chết từng khối tạo thành khối xÆ°Æ¡ng mục. Lá»›p vỏ ngoài của xÆ°Æ¡ng cÅ©ng bị thủng và mủ xuất ngoại dÆ°á»›i cốt mạc hoặc dÆ°á»›i da. Mủ cÅ©ng cú thể ăn mÅ©n lá»›p vỏ trong của xÆ°Æ¡ng chÅ©m và đổ vào ná»™i sọ, á»›t thấy hiện tượng phản ứng xÆ°Æ¡ng hỡnh thành má»™t lá»›p dày đặc bao quanh ổ mủ.
4.    TRIỆU CHỨNG
4.1.    Giai Ä‘oạn đầu:
Trờn nền viờm tai giữa cấp tớnh đang giảm dần thấy xuất hiện những triệu chứng sau:
ó    CÆ¡ năng: Ä‘au tai theo nhịp đập, Ä‘au xÆ°Æ¡ng chÅ©m lan xuống cổ, lan ra ná»­a bờn đầu.
ó    Toàn thõn: nhiệt Ä‘á»™ cÅ©ng lờn trở lại nhất là về chiều, ở trẻ em thường cú triệu chứng màng nóo nhÆ° nụn co giật, cứng gỏy…
ó    Thá»±c thể: mủ đặc trở lại, ngày càng nhiều thờm
Đau khi ấn vào xÆ°Æ¡ng chÅ©m
Khỏm màng nhÄ©: trờn nền màng nhÄ© bị viờm tai giữa thấy màng nhÄ© xung huyết trở lại.
4.2.    Giai Ä‘oạn toàn phỏt: viờm ná»™i bá»™ xÆ°Æ¡ng chÅ©m
    CÆ¡ năng: Ä‘au là triệu chứng chá»›nh, Ä‘au ngày càng tăng. Đau sõu trong ống tai hoặc sau tai, lan ra vá»±ng thỏi dÆ°Æ¡ng đỉnh. Nghe ká»™m theo kiểu dẫn truyền.
    Thá»±c thể:
ó    Mủ đặc nhiều, màu vàng kem, khụng thối khi chÆ°a cú bá»™i nhiá»…m    
ó    Màng nhÄ© phá»± nề, đỏ và dày. Lá»— thủng nhỏ, vị trá»› cao hoặc màng trá»±ng khụng dẫn lÆ°u được mủ. Hoặc cú tỳi co ká»™o trờn màng nhÄ©.
ó    Thành sau trờn ống tai bị sụp làm cho gúc sau màng nhÄ© bị xoỏ mờ.
ó    Äiểm Ä‘au sào bào (+). Da vá»±ng xÆ°Æ¡ng chÅ©m nề, hÆ¡i núng, ấn vào bờ sau và mỏm chÅ©m thấy Ä‘au.
4.3.    Giai Ä‘oạn xuất ngoại:
Do quỏ trỡnh viờm lan dần từ sào bào ra lá»›p vỏ xÆ°Æ¡ng chÅ©m và ăn thủng lá»›p vỏ này.
    Cỏc triệu chứng cÆ¡ năng: vẫn nhÆ° trÆ°á»›c hoặc cú giảm chỳt á»›t.
    Thá»±c thể:
ó    Xuất ngoại ở sau tai: gúc sau tai bị dày, gúc nhị diện giữa vành tai và xÆ°Æ¡ng chÅ©m bị mờ hoặc mất hẳn.
ó    Da xÆ°Æ¡ng chÅ©m nề đỏ và Ä‘au. Khối sÆ°ng sau tai lá»›n dần, đẩy dồn vành tai về phá»›a trÆ°á»›c, ổ viờm biến thành ỏp xe dÆ°á»›i da và cuối cá»±ng vở mủ.
ó    Khỏm tai thấy sụp thành sau trờn ống ngoài.     
ó    Xuất ngoại ở thỏi dÆ°Æ¡ng - mỏ tiếp. Bệnh nhõn bị sÆ°ng vá»±ng thỏi dÆ°Æ¡ng, vá»±ng trỏn, cú kốm theo phá»± nề mi mắt.
ó    Xuất ngoại ở cổ: phần trờn của cÆ¡ ức Ä‘Å©n chÅ©m sÆ°ng phồng.
ó    Xuất ngoại vá»±ng cảnh - nhị thõn. Gõy ỏp xe cạnh họng. Mủ cú thể lan tràn vào lá»— rỏch sau gõy liệt cỏc dõy thần kinh sọ nóo số IX, X, XI.
5.    CHẨN ĐOÁN:
5.1.    Chẩn Ä‘oỏn xỏc định dá»±a vào chụp Xquang xÆ°Æ¡ng chÅ©m.
Phim Schuller, xem phim thấy toàn bá»™ xÆ°Æ¡ng chÅ©m mờ đều, vỏch ngăn của cỏc tế bào bị mÅ©n, má»™t số tế bào nhỏ ăn thụng vá»›i nhau hoặc biến thành những đỏm mờ.
5.2.    Chẩn Ä‘oỏn phõn loại.
ó    Viờm tai giữa cấp tá»›nh mủ.
ó    Viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m mạn tá»›nh hồi viờm.
ó    Viờm hạch sau tai.
6.    ÄIỀU TRỊ
6.1.    Ná»™i khoa:
ó    Khỏng sinh
ó    Chống viờm steroid, non steroid
ó    Hạ sốt giảm Ä‘au
6.2.    Ngoại khoa:
ó    Khoá»™t chÅ©m tiệt căn         
ó    Phẫu thuật mở sào bào thượng nhÄ©
7.    PHềNG BỆNH
ó    Trỏnh bị viờm tai, nếu viờm thỡ phải Ä‘iều trị triệt để, đỳng quy trỡnh.  

ó    Äiều trị viờm tai giữa cấp khụng đỳng.
ó    Sốt nhiá»…m trá»±ng, Ä‘au tai, chẩy mủ trở lại sau khi bị viờm tai giữa cấp.
ó    Xuất ngoại.
ó    Viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m.    

CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ.
1.    Kể ra cỏc nguyờn nhõn dẫn đến viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp.
2.    Trỡnh bầy cỏc đặc Ä‘iểm tổn thÆ°Æ¡ng trong viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp.
3.    Viết ra cỏc triệu chứng lõm sàng và cận lõm sàng.
4.    Kể ra cỏc thể xuất ngoại.
5.    Kể ra cỏc nguyờn tắc Ä‘iều trị.
6.    Kể ra cỏc biện phỏp phÅ©ng trỏnh bị viờm tai xÆ°Æ¡ng chÅ©m cấp.

Chỉnh sửa lần cuối: 13 năm trước (01:17 AM 07/03/2013)