BÀI 5. VIÊM TAI GIá»®A MẠN TÍNH NGUY HIỂM

MỤC TIÊU
1.    Viết được các nguyên nhân gây viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.
2.    Kể được bản chất tổn thÆ°Æ¡ng bệnh lý tai giữa mn tính nguy hiểm.
3.    Viết được các triệu chứng ở màng nhÄ© và tính chất mủ giúp cho chẩn Ä‘oán.
4.    Trình bầy được những biến chứng có thể xảy ra.  

1.    Äáº I CƯƠNG
1.1. Định nghÄ©a: là bệnh lý của tai giữa gây tổn thÆ°Æ¡ng cả hai phần:
    Niêm mạc hòm tai, sào đạo, sào bào
    XÆ°Æ¡ng ở hòm nhÄ© và xÆ°Æ¡ng chÅ©m
    Có thể hình thành khối cholesteatoma.
1.2. Dịch tễ học
    Chảy mủ tai hiện còn là má»™t bệnh khá phổ biến ở Việt Nam
    Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, giá»›i
1.3. Tính chất nguy hiểm: quá trình viêm phá huá»· xÆ°Æ¡ng có thể lan rá»™ng và lan nhanh khi có mặt của cholesteatome gây các biến chứng nguy hiểm, nhất là trong đợt hồi viêm.
2.    NGUYÊN NHÂN
   Do viêm tai giữ  cấp mủ chuyển thành
    Không được phát hiện để Ä‘iều trị
    Äiều trị không Ä‘úng cách: không trích rạch màng nhÄ©, lá»— chích rạch quá nhỏ không đủ dẫn lÆ°u mủ, làm thuốc tai không đảm bảo vô trùng, cho kháng sinh không Ä‘úng liều lượng.
    Có hoại tá»­ xÆ°Æ¡ng ngay trong giai Ä‘oạn viêm tai cấp tính: viêm tai do sởi, cúm, bạch hầu…
    Sức đề kháng của bệnh nhân giảm sút: lao, Ä‘ái tháo đường.
   Viêm tai giữa mạn tính ngay từ đầu: không Ä‘i qua giai Ä‘oạn cấp tính (không Ä‘au tai, sốt hay có triệu chứng toàn thân).
 
3.    Äáº¶C ĐIỂM Tá»”N THƯƠNG:
   Bệnh tích: chủ yếu khu trú phần thượng nhÄ© và sào bào. Má»™t số trường hợp có lan đến phần dÆ°á»›i hòm nhÄ©.
   Niêm mạc: sần sùi, nụ hạt, có thể có polyp
   XÆ°Æ¡ng: viêm ở vách hòm nhÄ©, tiểu cốt, có thể lan vào phá huá»· các cấu trúc lân cận.
   Cholesteatome: khối u bọc mềm vô định hình, dạng biểu bì, tính chất phá huá»· xÆ°Æ¡ng rất mạnh do tiết ra các enzym ly giải protein, đặc biệt là acid phosphatase, collagenase. Cấu tạo gồm:
    Bên trong chứa các tế bào biểu mô lẫn chấtmỡ và cholesterin.
    Bên ngoài bọc bởi má»™t khuôn là biểu mô lát, dính sát vào tổ chức liên kết mỏng, lá»›p vỏ bọc có màu trắng óng ánh nhÆ° xà cừ.
4.    TRIỆU CHỨNG
4.1. Cơ năng:
   Chảy mủ tai:
    Mủ đặc hoặc long, có vón cục
    Màu vàng hoặc xanh, có thể lẫn máu
    Cholesteatome: trắng óng ánh vàng mỡ, rá»­a tai có vảy trắng nhÆ° xà cừ.
    Mùi thối khẳn
   Nghe kém tăng dần: giai Ä‘oạn đầu kiểu truyền âm, sau là kiểu há»—n hợp.
   Ù tai, có thể chóng mặt, Ä‘au đầu.
   Äau tai không rõ rệt.
4.2. Thực thể:
   áº¤N ĐIỂM SÀO BÀO KHÔNG RÕ, CHỈ ĐAU GIAI ĐOẠN Há»’I VIÊM.
   Khám tai:
    Mủ thối, tan trong nÆ°á»›c. Có thể có mảnh trắng cholesteatome hay polyp nhẵn mọng che lấp lá»— thủng hay toàn bá»™ ống tai.
    Lá»— thủng màng nhÄ©: có thể gặp các hình thái.
    Góc sau trên ngoạm vào khung xÆ°Æ¡ng
    Lá»— thủng ở màng trung (Schrapnel).
    Thủng rá»™ng toàn bá»™ phần màng căng, bờ nham nhở, ngoạm vào khung xÆ°Æ¡ng, cụt cán búa.
    Qua lá»— thủng thấy niêm mạc hòm tai sần sùi hoặc thoái hoá polyp hay có chất hoại tá»­ b đậu.
4.3. Cận lâm sàng:
   Phim Schuller: hình ảnh xÆ°Æ¡ng chÅ©m viêm mạn tính
    Mất thông bào
    XÆ°Æ¡ng đặc ngà
    á»” tiêu xÆ°Æ¡ng
    Hình hốc rá»—ng, bờ Ä‘a vòng, trong lởn vởn mây nếu có cholesteatome
   Phim Chausse III có thể thấy:
    Tiêu huá»· xÆ°Æ¡ng con
    Rò ống bàn khuyên ngoài
    Mất cá»±a sau trên nhÄ©
    Thính lá»±c đồ:
    Äiếc dẫn truyền, khoảng cách giữa đường khí và đường xÆ°Æ¡ng trên 30 dB nếu có kèm tiêu huá»· xÆ°Æ¡ng con.
    Äiếc há»—n hợp hoặc Ä‘iếc tiếp nhận.
   Xét nghiệm tìm sá»± hiện diện của cholesteatome:
    Hoá học: cholesteatome phản ứng vá»›i aldehyd acetic có màu xanh lục.
    Tế bào: nhuá»™m procamin, soi dÆ°á»›i kính hiển vi thấy màng matrix là vỏ bọc có màu đỏ, vàng do các tế bào biểu mô bị bong ra và xếp thành những lá mỏng là các hạt cholesterin.
5.    CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH:  Dá»±a vào
   Lâm sàng:    
    Tính chất của mủ
    Äáº·c Ä‘iểm lá»— thủng màng nhÄ©
   Cận lâm sàng:     
    Thính lá»±c Ä‘ánh giá mức Ä‘á»™ Ä‘iếc
    Phim XQ Ä‘ánh giá tổn thÆ°Æ¡ng xÆ°Æ¡ng.
6.    BIẾN CHỨNG.
   Biến chứng ná»™i sọ:     
    Viêm màng no
    Áp xe đại no, tiểu no
   Biến chứng mạch máu:
    Viêm tắc tÄ©nh mạch bên
    Viêm tắc tÄ©nh mạch xoang hang
    Viêm tắc TM cảnh trong.     
   Biến chứng thần kinh:
    Liệt thần kinh mặt (VII)
    Viêm mê nhÄ©
   Biến chứng xuất ngoại: sau tai, thái dÆ°Æ¡ng mỏm tiếp…
   Cốt tuá»· viêm xÆ°Æ¡ng:
    XÆ°Æ¡ng Ä‘á
    XÆ°Æ¡ng thái dÆ°Æ¡ng
    XÆ°Æ¡ng hàm trên
7.    HƯỚNG ĐIỀU TRỊ:
Ngoại khoa: là cÆ¡ bản
   Nguyên tắc:
    Lấy sạch bệnh tích
    Dẫn lÆ°u, làm thông thoáng hốc mổ
   Kỹ thuật:
    Mổ khoét chÅ©m tiệt căn cổ Ä‘iển hay cải biên
   Mở sào bào - thượng nhÄ© nếu tổn thÆ°Æ¡ng khu trú
      
    Cholesteatoma
    Mủ thối, lá»— thủng rá»™ng
    Nghe kém, ù tai
    Äiếc dẫn truyền
    Phim Schuller    

CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1.    Kể ra được các nguyên nhân gây viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.
2.    Kể ra được các đặc Ä‘iểm tổn thÆ°Æ¡ng cÆ¡ bản của viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.
3.    Kể ra được các triệu chứng của viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.
4.    Viết được hÆ°á»›ng Ä‘iều trị viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.
5.    Kể ra được các biến chứng của viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.
6.    Kể ra các biện pháp phòng bệnh viêm tai giữa mn tính nguy hiểm.

Chỉnh sửa lần cuối: 13 năm trước (01:17 AM 07/03/2013)